AFM houdt onderkant van de markt in het vizier

Het ‘self assessment’ voor adviseurs en bemiddelaars is voor het eerst volledig in handen van de AFM. Provisieverbod en beleggingsverzekeringen spelen een voorname rol in het beleid van dit jaar. “Consumenten met een woekerpolis mogen niet van de regen in de drup komen”, zegt Michiel Denkers, hoofd toezicht. De AFM blijft scherp letten op de onderkant van de markt. “Het zijn vaak dezelfde personen die eenmaal door ons aangepakt, elders weer opduiken. Daar willen we alerter op zijn.”

Voor het eerst krijgen in september alle 8.500 adviseurs en bemiddelaars een ‘self assessment’ rechtstreeks van de AFM. Voorheen nam de Stichting Financiële Dienstverlening (Stfd) zo’n 8.200 partijen voor haar rekening, maar zoals bekend ging de club eind vorig jaar ter ziele. Bij de Stfd konden aangesloten ondernemers terecht met vragen over het self assessment alsook ‘sparren’ over andere kwesties inzake bedrijfsvoering of juridische kaders. Ook die rol heeft de AFM overgenomen en belegd bij haar Ondernemersloket. Hoofd toezicht Michiel Denkers: “Dat loket hebben we extra ‘bemenst’ na het wegvallen van de stichting. Het aantal telefoontjes en e-mails dat bij ons binnenkomt, is sindsdien sterk toegenomen, maar evenaart nog niet het vroegere volume dat de Stfd binnenkreeg. Dat wekt bij ons de indruk dat er toch nog steeds enige schroom onder partijen is om zich tot de AFM te wenden.” ?Zou dat te maken hebben met het feit dat de AFM boetes uitdeelt en vergunningen intrekt en partijen zich daardoor richting de toezichthouder liever niet al te kwetsbaar opstellen? Denkers: “Partijen moeten beseffen dat als ze zich openstellen wij niet meteen op hun kop gaan slaan. Wij kunnen geen toezicht houden wanneer we niet weten wat er speelt. Daar hebben we input voor nodig en om die reden is het self assessment zo belangrijk. Wij gaan er vanuit dat de vragen naar waarheid worden beantwoord en toetsen dat steekproefsgewijs. De meeste partijen in deze branche hebben trouwens helemaal niets te verbergen. Stuiten wij in onze steekproef op opvallende zaken, dan komen we daar wel op terug. Maar het leidt niet meteen tot een boete. Wel kan het ons op een bepaald spoor zetten, zeker wanneer we ook al andere signalen over het bedrijf hebben ontvangen.”

Het instrument boete heeft een tweeledig effect,  “Aan de ene kant tonen we daarmee dat we partijen bestraffen die er een potje van maken, anderzijds overschaduwt het enigszins de andere kant van ons gezicht, namelijk dat van sparringpartner. Partijen kunnen bijvoorbeeld bij ons terecht om een bepaald idee voor te leggen waarvan ze zich afvragen of het in lijn is met wetgeving. Ik moet er wel bij zeggen dat heel veel aanbieders en intermediairs ons wél actief opzoeken. Dat juichen we toe. We zien mede daardoor dat veel ondernemers al stevig met beide benen in de nieuwe wereld staan en op een voortvarende en integere manier met de nieuwe eisen omgaan.”

Aan de touwtjes

Het provisieverbod is een van de hoofdthema’s van het aanstaande self assessment. “We vragen ons af in hoeverre ondernemers bezig zijn met nieuwe verdienmodellen en bedieningsconcepten. Op welke manier zetten ze hun website in, maken ze bijvoorbeeld gebruik van ‘execution only’, zetten ze vergelijkingsprogramma’s op hun sites?” Daarnaast is het dossier beleggingsverzekeringen een belangrijk item. “Hoeveel klanten in de portefeuille hebben een beleggingsverzekering, hoeveel daarvan zijn er actief door de adviseur benaderd, hebben ze kosteloos een hersteladvies gekregen?” De AFM is alert op partijen die hun business maken van het zogenoemde ontwoekeren. “Het is niet de bedoeling dat consumenten van de regen in de drup komen. We bereiden nu formele maatregelen voor tegen een aantal partijen. Daarom is het ook zo belangrijk dat adviseurs hun eigen klanten benaderen voor een hersteladvies. Dat geeft de ontwoekermarkt minder ruimte.” De hypotheekfabriek is het volledig eens met deze nieuwe eisen en voert naast een unieke prijs van € 999,- voor een complete hypotheekbemiddeling, ook een duidelijk prijsbeleid voor hypotheekreparatie en “ontwoekeren”. 

Onderkant

Wat zijn de plannen van de AFM voor de tweede helft van 2012? Welke onderzoeken richting adviseurs en bemiddelaars staan op stapel? “Geen specifieke marktbrede onderzoeken”. “Het opschonen van de onderkant van de markt blijft een continu aandachtspunt. Daaronder vallen ook de eerdergenoemde bedrijven die een slaatje willen slaan uit de beleggingsverzekeringen. Ook houden we partijen in de peiling die een consumptief krediet adviseren op provisiebasis en er tegen een hoge fee inkomensbeschermers bij verkopen die zelden in het belang van de klant zijn.”

Extra aandacht

AFM ziet dat aan die onderkant van de markt geregeld dezelfde personen aan de touwtjes trekken. “Wij hebben bijvoorbeeld vaak te maken met personen die, eenmaal door ons aangepakt, in een andere hoedanigheid elders opduiken maar dan niet per se als bestuurder of beleidsbepaler. Zo blijven ze onder onze radar, terwijl ze wel aan de achterkant aan de touwtjes trekken. We zien verder dat ‘schadelijke’ bedrijven uit het verleden een ‘kweekvijver’ blijken voor adviseurs die vervolgens zelfstandig aan de slag gaan en de schadelijke werkwijze elders voortzetten. We besteden extra aandacht aan dit soort partijen.” Hoe je dit soort ‘veelplegers’ uit de markt krijgt,er is nog geen oplossing voor. “Een persoonsregister zou hierbij mogelijk kunnen helpen, maar daarvoor krijgt de branche de handen niet op elkaar.”?De toezichthouder blijft ondanks de aanstaande rolontvlechting een rol voor aanbieders zien in het signaleren van wantoestanden. “Vanuit hun positie hebben ze nu eenmaal zicht op bepaalde zaken. Dat blijft zo. Wij verwachten niet dat adviseur en aanbieder helemaal uit elkaar gaan.” Financieel moet de ontvlechting wel realiteit zijn per 1 januari 2013. Denkers: “Wij zijn alert op praktijken die afbreuk doen aan de intenties van het provisieverbod. Veel kantoren hebben een mix van Schade en Leven. Het is niet de bedoeling dat geldstromen verschuiven naar het schadedomein of naar het volmachtkanaal.”