Lokkertje van de adviseur mag niet meer

Financieel advies leek altijd gratis. In werkelijkheid betaalde u de tussenpersoon onduidelijke provisie voor advies dat soms beter was voor hem dan voor u. ‘Gratis’ is nu verboden; voortaan betaalt u open en bloot.

Als u binnenkort uw hypotheek wilt oversluiten kunt u voor een onaangename verrassing komen te staan: u moet voor een simpel adviesgesprek betalen. Het maakt niet uit of u zich laat adviseren door een onafhankelijk adviseur of rechtstreeks naar de bank of verzekeraar gaat, u krijgt niet langer gratis advies.

Natuurlijk was financieel advies nooit echt gratis. Een hypotheekadvies léék alleen gratis. Voor elk financieel product dat de tussenpersoon aan u verkocht, kreeg hij een provisie van de betreffende bank of verzekeraar: een beloning voor verleende diensten. Die provisie werd vervolgens – voor u onzichtbaar – verwerkt in de totale kosten van uw hypotheek, lijfrente­polis of bankspaarrekening (belastingvriendelijk sparen op een geblokkeerde rekening). Uiteindelijk betaalde u dus zelf.

Beter advies

Nadeel van dit provisiesysteem was de ‘perverse prikkel’: uw adviseur werd niet gemotiveerd om te adviseren wat voor ú het best is, maar wel waarvoor hij de hoogste provisie kreeg. Om de kwaliteit van het advies te verbeteren, mogen adviseurs sinds 1 januari 2013 niet langer een ­provisie van de bank of verzekeraar krijgen; ze mogen alleen nog worden betaald door u als klant. Het maakt niet uit of u na een adviesgesprek wel of geen financieel product aanschaft, u krijgt altijd een rekening. Niet alleen als u zich laat adviseren door een onafhankelijk adviseur, maar ook als u naar de bank gaat voor advies.

Het provisieverbod geldt alleen voor zogeheten complexe en impactvolle financiële producten. Maar dat zijn er nogal wat. Hypotheken vallen eronder, levens- en pensioenverzekeringen, en ook alle varianten van het banksparen (zoals banksparen om pensioen op te bouwen, banksparen met een ontslagvergoeding, en het omzetten van een lijfrentepolis in een uitkerende bankspaarrekening).

Advies bij simpele producten als een spaarrekening en een schadeverzekering voor auto, inboedel of opstal is wel nog steeds gratis.

Grote tariefverschillen

De tarieven voor financieel advies lopen sterk uiteen. Gaat u rechtstreeks naar de bank, dan betaalt u minder dan €1000 tot ruim €2000 aan advieskosten voor een hypotheek. Daar komen de afsluitkosten nog bovenop, met uizondering van De Hypotheekfabriek waar u een vast tarief betaald van € 999,/ en niets aan de bank of verzekeraar.

Bij banksparen zijn de tariefverschillen ook fors. Bij ABN Amro betaalt u €600 voor een adviesgesprek plus afsluitkosten. SNS Bank vraagt €500. Bij beide banken kunt u ook een bankspaarrekening openen zonder advies; dat kost respectievelijk €120 en €250. Bij Rabobank betaalden klanten tot 1 juni €100 voor het advies. Inmiddels is dat verhoogd naar €310 inclusief afsluitkosten. Die wijziging geeft aan dat de banken ook zoeken naar de juiste toepassing van de nieuwe regels. En: het maakt shoppen en kosten vergelijken de moeite waard.

Ook hier in hanteert De Hypotheekfabriek het laagste tarief. Een vrijblijvend adviesgesprek kost u slechts € 249,- en gaat u gebruik maken van de diensten van De Hypotheekfabriek dan maken de advieskosten ondereel uit van het vaste lage tarief van € 999,-.

Onafhankelijk adviseur

Wilt u meer keuze, dan gaat u naar een onafhankelijk
adviseur. Bij hypotheken hanteren onafhankelijk adviseurs tarieven tussen de €1500 en €3000 voor een advies. Vaak komen daar nog afsluitkosten bij.

Bij De Hypotheekfabriek betaald u geen alsluitkoten. Een vrijblijvend adviesgesprek kost u slechts € 249,- en gaat u gebruik maken van de diensten van De Hypotheekfabriek dan maken de advieskosten onderdeel uit van het vaste lage tarief van € 999,-.

Het voordeel van een onafhankelijk adviseur is niet alleen dat hij kan kiezen uit meer aanbieders, maar ook dat de adviseur beter dan u in staat is om de kleine lettertjes te lezen en verborgen kosten eruit te filteren. Om van dat laatste een voorbeeld te geven: bij Rabobank is een adviesgesprek over banksparen vaak goedkoper dan bij onafhankelijk adviseurs, maar als u overstapt naar een andere bank betaalt u €150 ‘overstapkosten’. Daarnaast betaalt u €18,60 per jaar voor het aanhouden van de betaalrekening en €2,50 per maandelijkse uitkering.

Offertes vragen

Er valt dus veel te zeggen voor een onafhankelijk adviseur. Maar hoe kies je die? Een handig hulpmiddel is www.advieskeuze.nl en www.independer.nl  Klanten beoordelen op deze websites hun adviseurs. U kunt de adviseurs op postcode zoeken.

De Consumentenbond raadt aan om bij meerdere adviseurs langs te gaan, een offerte te vragen, en dan meteen te kijken of er een ‘klik’ is.

Veel adviseurs bieden nog wel een gratis kennismakingsgesprek aan van een kwartier of half uur. Je kunt aan iemands blauwe ogen niet zien dat hij of zij goed is in het vak, maar het is beter dan niets.

Advies over ‘lopende zaken’ is wél

Goed om te weten: advies over bestaande financiële producten (die u hebt afgesloten vóór de invoering van het provisieverbod) zou gratis moeten zijn. De provisie die uw adviseur destijds heeft ontvangen, was namelijk niet alleen bedoeld voor zijn verkoopinspanningen, maar ook voor incidenteel advies tijdens de hele looptijd.

Dit advies valt onder de zogeheten zorgplicht. Stuurt uw adviseur toch een rekening voor advies over een vóór 1 januari 2013 afgesloten hypotheek of lijfrentepolis, vraag dan direct om uitleg.

Wilt u een bestaand financieel product omzetten in een nieuw financieel product (bijvoorbeeld het oversluiten van een hypotheek) dan wordt wél provisie berekend.

Hopelijk let de toezichthouder AFM niet alleen goed op de naleving van het provisieverbod, maar pakt zij ook partijen aan die het provisieverbod misbruiken om zich dubbel te laten betalen voor hun advies.